W celu zapewnienia bezpieczeństwa ekonomicznego banki są obowiązane posiadać fundusze własne, dostosowane do rozmiaru prowadzonej działalności.
banki fundusze kapitał art 126-130
Art. 127. Struktura funduszy własnych banku.
1. Fundusze własne banku obejmują:
1) fundusze podstawowe banku,
2) fundusze uzupełniające banku w kwocie nieprzewyższającej funduszy podstawowych banku,
3) (uchylony).
2. Fundusze podstawowe banku obejmują: 1) fundusze zasadnicze banku, które stanowią:
a) w banku państwowym – fundusz statutowy, fundusz zapasowy i fundusz rezerwowy,
b) w banku w formie spółki akcyjnej – wpłacony i zarejestrowany kapitał zakładowy oraz kapitał zapasowy i kapitały rezerwowe, z wyłączeniem wszelkich zobowiązań z tytułu akcji uprzywilejowanych,
c) w banku spółdzielczym – wpłacony fundusz udziałowy oraz fundusz zasobowy i fundusz rezerwowy,
d) w oddziale banku zagranicznego – fundusze określone w regulaminie oddziału,
2) pozycje dodatkowe funduszy podstawowych, które stanowią:
a) fundusz ogólnego ryzyka na niezidentyfikowane ryzyko działalności bankowej, b) niepodzielony zysk z lat ubiegłych,
c) zysk w trakcie zatwierdzania oraz zysk netto bieżącego okresu sprawozdawczego, obliczone zgodnie z obowiązującymi zasadami rachunkowości, pomniejszone o wszelkie przewidywane obciążenia i dywidendy, w kwotach nie większych niż kwoty zysku zweryfikowane przez biegłych rewidentów,
d) inne pozycje bilansu banku, określone przez Komisję nadzoru Finansowego,
3) pozycje pomniejszające fundusze podstawowe, które stanowią:
a) akcje własne posiadane przez bank, wycenione według wartości bilansowej, pomniejszone o odpisy spowodowane trwałą utratą ich wartości,
b) wartości niematerialne i prawne wycenione według wartości bilansowej,
c) strata z lat ubiegłych,
d) strata w trakcie zatwierdzania,
e) strata netto bieżącego okresu.
f) inne pomniejszenia funduszy podstawowych banku, określone przez Komisję Nadzoru Finansowego.
3. Fundusze uzupełniające banku obejmują:
1) kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny rzeczowych aktywów trwałych – utworzony na podstawie odrębnych przepisów,
2) za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego:
a) dodatkową kwotę odpowiedzialności członków banku spółdzielczego, w części określonej przez Komisję Nadzoru Finansowego, nie większej niż połowa kwoty, o której mowa w art. 10 ust. 2 ustawy o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających,
b) zobowiązania podporządkowane, rozumiane jako zobowiązania z tytułu przyjęcia przez bank – w kwocie i na zasadach ustalonych w decyzji Komisji Nadzoru Finansowego, wydanej na wniosek banku, pomniejszanej na koniec każdego roku w ciągu ostatnich 5 lat trwania umowy o 20 % tej kwoty, z tym że w banku państwowym, banku w formie spółki akcyjnej oraz w oddziale banku zagranicznego kwota ta nie może przewyższać połowy funduszy podstawowych, zaś w banku spółdzielczym suma tej kwoty i dodatkowej kwoty odpowiedzialności członków, o której mowa w lit. a), nie może przewyższać połowy funduszy podstawowych banku – środków pieniężnych spełniających zgodnie z umową łącznie następujące warunki: – środki pieniężne przyjęto na okres co najmniej 5 lat (okres umowy), – środki pieniężne nie mogą być wycofane z banku przed upływem okresu umowy, z zastrzeżeniem ust. 4, – środki pieniężne podlegają zwrotowi w ostatniej kolejności w przypadku upadłości banku lub jego likwidacji, – zwrot środków pieniężnych nie jest zabezpieczony przez bank bezpośrednio lub pośrednio,
c) fundusze tworzone ze środków własnych lub obcych, pod warunkiem że: – bank może dowolnie wykorzystywać je na pokrycie niezidentyfikowanego ryzyka, – ich kwota została obliczona zgodnie z obowiązującymi zasadami rachunkowości, ustalona przez zarząd banku i zweryfikowana przez biegłych rewidentów,
d) zobowiązania z tytułu papierów wartościowych o nieokreślonym terminie wymagalności oraz inne instrumenty o podobnym charakterze, pod warunkiem że: – nie podlegają one spłacie z inicjatywy wierzyciela bez uprzedniej zgody Komisji Nadzoru Finansowego, – umowa przyznaje bankowi możliwość odroczenia spłaty odsetek z tytułu tych pozycji, – w razie upadłości banku lub jego likwidacji przyjęte środki będą podlegać zwrotowi w ostatniej kolejności, – warunki emisji zapewniają możliwość pokrywania strat kwotą długu wraz z niespłaconymi odsetkami, wynikającymi z tych pozycji,
3) inne pozycje określone przez Komisję Nadzoru Finansowego w celu bezpiecznego prowadzenia działalności bankowej i prawidłowego zarządzania ryzykiem w banku.
4) pomniejszenia funduszy uzupełniających, określone przez Komisję Nadzoru Finansowego.
4. Na wniosek banku Komisja Nadzoru Finansowego może wyrazić zgodę na wcześniejszy zwrot środków pieniężnych, o których mowa w ust. 3 pkt 2 lit. b), pod warunkiem spełnienia wymogu, o którym mowa w art. 128 ust. 1.
5. Komisja Nadzoru Finansowego:
1) określi, w drodze uchwały, wysokość i warunki zaliczania do funduszy własnych banku spółdzielczego części dodatkowej kwoty odpowiedzialności członków banku spółdzielczego, o której mowa w ust. 3 pkt 2 lit. a),
1a) (skreślony),
2) może określić, w drodze uchwały:
a) inne pozycje bilansu banku, o których mowa w ust. 2 pkt 2 lit. d, ich wysokość, zakres i warunki ich zaliczania do funduszy podstawowych banku,
b) wysokość, zakres i warunki pomniejszania funduszy podstawowych banku o pozycje, o których mowa w ust. 2 pkt 3 lit. a–e,
c) inne pomniejszenia funduszy podstawowych, o których mowa w ust. 2 pkt 3 lit. f, ich wysokość, zakres i warunki pomniejszania o nie funduszy podstawowych banku,
d) inne pozycje bilansu banku, o których mowa w ust. 3 pkt 3, ich wysokość, zakres i warunki ich zaliczania do funduszy uzupełniających banku,
e) pomniejszenia funduszy uzupełniających, o których mowa w ust. 3 pkt 4, ich wysokość, zakres i warunki pomniejszania o nie funduszy uzupełniających banku.
6. Na wniosek banku realizującego program postępowania naprawczego lub banku przejmującego bank zagrożony upadłością lub likwidacją, Komisja Nadzoru Finansowego może wydać zgodę na nieuwzględnianie w pomniejszeniach funduszy podstawowych lub uzupełniających, dla celów wyznaczania limitów, o których mowa w art. 71 ust. 1 i 2, części lub całości zaangażowania kapitałowego banku w instytucje finansowe, instytucje kredytowe, banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji, wyrażonego w postaci:
1) posiadanych akcji lub udziałów,
2) kwot zakwalifikowanych do zobowiązań podporządkowanych,
3) innego zaangażowania kapitałowego w składniki zaliczane do funduszy własnych lub kapitałów tych podmiotów, w tym dopłaty na rzecz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, według wartości bilansowej.
7. Zaliczanie lub pomniejszenie, o których mowa w ust. 5 pkt 1 i 2, może wymagać zgody Komisji Nadzoru Finansowego. Wymóg uzyskania zgody Komisji określą uchwały, o których mowa w ust. 5 pkt 1 i 2.
Art. 128. Obowiązki banku.
1. Bank jest obowiązany utrzymywać:
1) fundusze własne na poziomie nie niższym niż równowartość w złotych kwoty określonej w art. 32 ust. 1, a w przypadku banków spółdzielczych będących członkami zrzeszenia, określonej w art. 32 ust. 2, z uwzględnieniem art. 172 ust. 3, przeliczonej według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, obowiązującego w dniu sprawozdawczym, z tym że wkłady niepieniężne nie mogą przekroczyć 15 % funduszy zasadniczych banku,
2) sumę funduszy własnych i dodatkowych pozycji bilansu banku określonych przez Komisję Nadzoru Finansowego na poziomie nie niższym niż wyższa z następujących wartości:
a) suma wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka oraz wymogów kapitałowych z tytułu przekroczenia limitów i naruszenia innych norm określonych w ustawie,
b) oszacowana przez bank kwota, niezbędna do pokrycia wszystkich zidentyfikowanych, istotnych rodzajów ryzyka występujących w działalności banku oraz zmian otoczenia gospodarczego, uwzględniająca przewidywany poziom ryzyka (kapitał wewnętrzny),
3) współczynnik wypłacalności na poziomie co najmniej 8 %, a bank rozpoczynający działalność operacyjną na poziomie co najmniej 15 % przez pierwsze 12 miesięcy działalności, a przez następne 12 miesięcy działalności – co najmniej 12 %. 2. Bank dokonuje regularnych przeglądów procesu szacowania i utrzymywania kapitału wewnętrznego w celu zapewnienia, że proces ten jest kompleksowy i odpowiedni do charakteru, skali i złożoności działalności banku.
3. Za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego bank może stosować metody statystyczne do obliczania wymogów kapitałowych.
4. Bank, w celu ustalania wymogów kapitałowych, może na warunkach, zasadach i w sposób określony w uchwale Komisji Nadzoru Finansowego, o której mowa w ust. 6 pkt 5, korzystać z ocen wiarygodności kredytowej nadawanych przez:
1) zewnętrzne instytucje oceny wiarygodności kredytowej, określonych w uchwale Komisji Nadzoru Finansowego, o której mowa w ust. 6 pkt 6,
2) agencje kredytów eksportowych.
5. Banki, zewnętrzne instytucje oceny wiarygodności kredytowej oraz agencje kredytów eksportowych, z których ocen korzystają banki, są obowiązane udzielać Komisji Nadzoru Finansowego informacji niezbędnych do weryfikacji spełniania warunków korzystania z tych ocen.
6. Komisja Nadzoru Finansowego określi, w drodze uchwały:
1) dodatkowe pozycje bilansu banku, o których mowa w ust. 1 pkt 2, oraz zakres, sposób i warunki ich wyznaczania,
2) szczegółowe warunki szacowania kapitału wewnętrznego i dokonywania przez bank przeglądów, o których mowa w ust. 2,
3) zakres i szczegółowe zasady wyznaczania wymogów kapitałowych, w tym zakres i warunki stosowania metod, o których mowa w ust. 3, oraz zakres informacji załączanych przez bank do wniosków o wydanie zgody, o której mowa w ust. 3 i w art. 128d ust. 1,
4) sposób i szczegółowe zasady obliczania współczynnika wypłacalności banku,
5) warunki i sposób korzystania z ocen wiarygodności kredytowej nadawanych przez zewnętrzne instytucje oceny wiarygodności kredytowej oraz agencje kredytów eksportowych, zasady powiązania ocen wiarygodności kredytowej nadawanych przez zewnętrzne instytucje oceny wiarygodności kredytowej ze stopniami jakości kredytowej i warunki zmiany takich powiązań oraz zasady korzystania przez bank z ocen wiarygodności kredytowej nadawanych przez agencje kredytów eksportowych w celu ustalenia wymogów kapitałowych,
6) oceny wiarygodności kredytowej nadawane przez zewnętrzne instytucje oceny wiarygodności kredytowej, z których bank może korzystać w celu ustalenia wymogów kapitałowych i zakres korzystania z tych ocen oraz ich powiązanie ze stopniami jakości kredytowej,
7) zasady i warunki, zgodnie z którymi bank może uwzględniać zawarcie umów, o których mowa w art. 92a ust. 1 i 3 oraz art. 92d, na potrzeby wyznaczania wymogów kapitałowych, o których mowa w ust. 1 pkt 2.
7. W przypadku niespełnienia wymogów, o których mowa w ust. 1, bank jest obowiązany niezwłocznie powiadomić Komisję Nadzoru Finansowego.
8. Komisja Nadzoru Finansowego może określić, w drodze uchwały, wiążące banki normy ostrożnościowe, określające dopuszczalne ryzyko w działalności banków inne niż wymogi kapitałowe, oraz zakres ich stosowania.
9. Komisja Nadzoru Finansowego może, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, wyrazić zgodę na przekroczenie limitu dotyczącego wielkości wkładów niepieniężnych, o którym mowa w ust. 1 pkt 1.
10. Uwzględnienie przez bank dodatkowych pozycji bilansu, o których mowa w ust. 6 pkt 1, oraz stosowanie metod, o których mowa w ust. 6 pkt 3, przy spełnieniu warunków określonych na podstawie tych przepisów może być uzależnione od uzyskania zgody Komisji Nadzoru Finansowego innej niż wskazana w ust. 3.
Art. 128a. Udzielanie informacji na żadanie KNB.
Bank jest obowiązany do udzielenia na żądanie Komisji Nadzoru Finansowego wszelkich informacji dotyczących struktury funduszy własnych, o których mowa w art. 127, oraz dotyczących spełnienia wymogów i norm określonych w art. 128.
Art. 128b. Wyłączenie części lub całości działalności banku.
1. Komisja Nadzoru Finansowego może, na wniosek banku państwowego, wyłączyć część działalności lub całą działalność tego banku, związaną z obsługą funduszy utworzonych, powierzonych lub przekazanych temu bankowi na podstawie odrębnych ustaw, lub w ramach realizacji przez ten bank programów rządowych, z obowiązku spełniania niektórych wymogów i norm, o których mowa w ustawie.
2. Komisja Nadzoru Finansowego może, na wniosek banku państwowego, wydać zezwolenie na powierzenie innemu bankowi dokonywania oceny zdolności do spłaty zobowiązania i analizy ryzyka wypłaty zobowiązania w przypadku:
1) udzielenia temu bankowi przez bank państwowy gwarancji lub poręczeń portfela kredytowego rozumianego jako zbiór pojedynczych kredytów, udzielonych przez ten bank, dla którego łączną kwotę limitu gwarancji lub poręczeń na określony czas ustala umowa między tym bankiem a bankiem państwowym;
2) udzielenia poręczenia lub gwarancji portfela należytego wykonania innych zobowiązań rozumianego jako zbiór pojedynczych umów cywilnoprawnych, dla którego łączną kwotę limitu poręczeń lub gwarancji określa umowa między bankiem a bankiem państwowym.
Art. 128c. Zamiar nabycia akcji przez bank.
Bank jest obowiązany zgłosić do Komisji Nadzoru Finansowego z 30-dniowym wyprzedzeniem zamiar nabycia pakietu akcji lub udziałów, którego wartość będzie przekraczała 5 % funduszy własnych banku.
Art. 128d. Wspólne stosowanie metod statystycznych.
1. Bank będący unijną instytucją dominującą i podmioty zależne od tego banku działające z tym bankiem w holdingu, oraz podmioty zależne od unijnego podmiotu dominującego w holdingu finansowym, mogą stosować wspólnie metody statystyczne, o których mowa w art. 128 ust. 3, po uzyskaniu zgody Komisji Nadzoru Finansowego. Komisja Nadzoru Finansowego, udzielając zgody może określić w jej treści warunki i terminy dotyczące stosowania tych metod.
2. Komisja Nadzoru Finansowego wydaje zgodę, o której mowa w ust. 1, w terminie 6 miesięcy od dnia wpłynięcia kompletnego wniosku o jej wydanie. Do postępowania z wnioskiem w sprawie o wydanie zgody stosuje się odpowiednio art. 33.
3. Komisja Nadzoru Finansowego wydając zgodę współpracuje z właściwymi władzami nadzorczymi, dążąc do osiągnięcia wspólnego stanowiska, zarówno co do samego rozstrzygnięcia, jak i jego przesłanek.
4. Jeżeli w terminie, o którym mowa w ust. 2, Komisja Nadzoru Finansowego oraz właściwe władze nadzorcze nie osiągną porozumienia, Komisja Nadzoru Finansowego wydaje zgodę, biorąc pod uwagę opinie wyrażone przez właściwe władze nadzorcze. W treści uzasadnienia decyzji Komisja Nadzoru Finansowego uwzględnia poglądy i zastrzeżenia innych właściwych władz nadzorczych otrzymane w terminie, o którym mowa w ust. 2.
5. Decyzję w sprawie zgody otrzymują właściwe władze nadzorcze.
6. W przypadku gdy zgodę na wspólne stosowanie z bankiem metod statystycznych przez unijne instytucje dominujące i ich podmioty zależne lub podmioty zależne od unijnego podmiotu dominującego w holdingu finansowym wydają inne właściwe władze nadzorcze, Komisja Nadzoru Finansowego współpracuje z nimi przy wydawaniu przez te władze zgody.
7. Bank, o którym mowa w ust. 6, informuje Komisję Nadzoru Finansowego o zamiarze wspólnego stosowania metod statystycznych oraz o planowanym zakresie i terminie złożenia wniosku o wydanie zgody przez właściwą władzę nadzorczą, o której mowa w ust. 6.
8. Bank, o którym mowa w ust. 6, niezwłocznie po złożeniu wniosku o wydanie zgody, przez właściwą władzę nadzorczą, o której mowa w ust. 6, przedstawia Komisji Nadzoru Finansowego wniosek w zakresie dotyczącym banku. Art. 141g ust. 3 stosuje się odpowiednio.
9. Komisja Nadzoru Finansowego może wyrazić opinię w zakresie postępowania, o którym mowa w ust. 6, w terminie umożliwiającym wydanie przez właściwą władzę nadzorczą zgody w terminie 6 miesięcy od dnia otrzymania przez tę władzę wniosku o jej wydanie.
10. Komisja Nadzoru Finansowego przekazuje bankowi, o którym mowa w ust. 6, rozstrzygnięcie w przedmiocie wniosku o wspólne stosowanie metod statystycznych wydane przez właściwą władzę nadzorczą.
Art. 129. Gospodarka finansowa banków.
1. Banki prowadzą samodzielnie gospodarkę finansową na podstawie planu finansowego w sposób zapewniający pokrycie z uzyskanych przychodów kosztów działalności oraz zobowiązań.
2. Tworzenie z odpisów z zysku netto funduszy oraz ich przeznaczenie, a także zasady pokrywania strat określa statut banku.
3. Przeznaczenie do podziału między akcjonariuszy kwoty przekraczającej zysk za ostatni rok obrotowy, pomniejszony o niepokryte straty, akcje własne oraz o kwoty, które nie mogą być przeznaczone na wypłatę dywidendy, wymaga zgody Komisji Nadzoru Finansowego.
Art. 130. Tworzenie rezerwy przez bank na ryzyko ogólne
1. Banki mogą tworzyć w ciężar kosztów rezerwę na ryzyko ogólne, służącą pokryciu niezidentyfikowanego ryzyka związanego z prowadzeniem działalności bankowej. Banki tworzą i rozwiązują tę rezerwę na podstawie oceny tego ryzyka, uwzględniającej w szczególności wielkość należności oraz udzielonych zobowiązań pozabilansowych.
2. Wielkość rocznego odpisu na rezerwę na ryzyko ogólne, o której mowa w ust. 1, wynosi:
1) co najwyżej 1,5 % niespłaconej kwoty kredytów i pożyczek pieniężnych pomniejszonej o kwotę kredytów i pożyczek pieniężnych, zaklasyfikowanych zgodnie z odrębnymi przepisami do kategorii straconych według stanu na koniec poprzedniego roku obrotowego,
2) nie więcej niż kwota odpisu dokonanego w bieżącym roku obrotowym z zysku za rok poprzedni na fundusz ogólnego ryzyka, o którym mowa w art. 127 ust. 2 pkt 2 lit. a).
3. Odpis, o którym mowa w ust. 2, może być dokonywany nie częściej niż raz w miesiącu w równych kwotach. Do czasu dokonania odpisu na fundusz ogólnego ryzyka w bieżącym roku obrotowym podstawą wyznaczania kwot mogą być przewidywania lub propozycje tego odpisu zawarte w planie finansowym.
4. Bank rozwiązuje rezerwę na ryzyko ogólne, jeżeli w ocenie banku ustały okoliczności uzasadniające dalsze jej utrzymywanie.